کارگاه آموزشی و حضوری «رفتار سازمانی» ویژه کارشناسان معاونت توسعه در ستاد مرکزی دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد

به گزارش سینا رسانه دانشگاه علوم پزشکی تهران معاونت توسعه مدیریت و برنامه‌ریزی منابع، در این کارگاه‌های آموزشی در مورد سازمان و اجزای آن شامل ساختار سازمانی و فرهنگ‌سازمانی و اجزای آنها، سلامت سازمانی و ابعاد آن، بیماری‌های سازمانی و سوءرفتارهای سازمانی، تعریف، اهداف و سطوح رفتار سازمانی، تعریف شخصیت، اجزاء و انواع آن، تعریف و اهمیت انگیزش کارکنان، عوامل مؤثر بر انگیزش کارکنان، اهمیت تیم کاری و کار تیمی در سازمان‌های بهداشتی و درمانی، عوامل مؤثر بر توسعه تیم کاری مؤثر، تعریف و اهمیت ارتباطات مؤثر در سازمان‌های بهداشتی و درمانی، فرایند ارتباطات سازمانی، انواع ارتباطات، تعارض و انواع آن و مدیریت تعارض در سازمان‌های بهداشتی و درمانی صحبت و بحث شد.
هدف این کارگاه‌های آموزشی ارتقای دانش و مهارت کارکنان در زمینه مدیریت رفتار سازمانی و ایجاد نگرش مثبت در آنها نسبت به استفاده از رفتار سازمانی برای توسعه سازمانشان بود.
 پنج نکته کلیدی کارگاه اصول و قوانین مدیریت در نظام سلامت
۱. سازمان یک سیستم اجتماعی - فنی شامل دو یا چند نفر است تا به‌صورت هدفمند و هماهنگ برای دستیابی به اهداف مشترک تلاش کنند. سازمان دارای جسم و روح است؛ جسم سازمان، ساختار سازمانی و روح سازمان، فرهنگ‌سازمانی نام دارد. ساختار سازمانی نحوه تقسیم، گروه‌بندی و هماهنگی وظایف و ارتباط بین مشاغل مختلف درون سازمان را نشان می‌دهد. فرهنگ‌سازمانی اعتقادات، ارزش‌ها، هنجارها و نمادهای مشترک کارکنان سازمان بوده که نگرش‌ها، اندیشه‌ها، احساسات، عادت‌ها، رفتارها و نحوه پوشش و انجام کارهای آنها را تعیین می‌کند. سازمان سالم دارای سیستم مدیریت و رهبری متعهد و قوی است. دورنمایی از آینده مطلوب سازمان تدوین شده، اهداف چالشی تعیین می‌شود و برای دستیابی به آنها برنامه‌ریزی می‌شود. ساختارهای لازم برای دستیابی به اهداف سازمانی ایجاد می‌شود. کارکنان سالم از نظر جسمی و روحی، ماهر و متعهد به‌کارگرفته‌شده، آموزش داده می‌شوند و برای دستیابی به اهداف سازمان، انگیزش و هدایت می‌شوند. هماهنگی‌های لازم بین کارکنان واحدهای مختلف ایجاد می‌شود. منابع سازمان به‌صورت بهینه بین کارکنان بخش‌های مختلف توزیع می‌شود. سیستم‌های ارتباطی به‌خوبی طراحی و اجرا می‌شوند تا کارکنان بتوانند به‌سهولت به اطلاعات موردنیاز برای انجام صحیح کارهای خود دسترسی داشته باشند. چنین سازمانی چابک بوده و خود را با تغییرات محیطی تطبیق می‌دهد و به طور مستمر قابلیت‌ها و توانمندی‌هایش خود را توسعه می‌دهد.
۲. رفتار سازمانی مطالعه رفتار افراد در محیط سازمان است و هدف آن توجیه، پیش‌بینی و کنترل رفتار افراد در سازمان است. رفتار سازمانی در ۳ سطح فردی (شخصیت و انگیزش)، گروهی (کار تیمی، ارتباطات و تعارض) و سازمانی (فرهنگ‌سازمانی، رهبری سازمانی و توسعه‌سازمانی) بحث می‌شود. شخصیت مجموعه عقاید، ارزش‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای فرد در تعامل با محیط است. شخصیت یک فرد را نسبت به افراد دیگر متمایز کرده و به او معنا می‌دهد. مدیران و کارکنان دارای تیپ‌های شخصیتی متفاوتی هستند. آگاهی از نوع شخصیت کارکنان به مدیران در برقراری ارتباط مؤثر با آنها کمک می‌کند. همچنین، بخشی از شخصیت که فرد تمایلی به نمایان‌شدنش ندارد را سایه شخصیت گویند که ویژگی‌های شخصیتی تاریک و منفی فرد است که دوست ندارد دیگران از وجود آنها مطلع شوند.
۳. انگیزش مجموعه‌ای از شرایط و اوضاع و احوالی است که موجب می‌شود، فرد از درون به فعالیت درآید. انگیزش نیروی پویایی است که تحرک یا عمل انسان را سبب می‌شود. رفتار کارکنان تابعی از محیط، ویژگی‌های فردی و نیازها و انگیزه‌های آنها است. کارکنان دارای نیازهای اولیه و ثانویه هستند که باید تأمین شوند. تئوری‌های مختلف محتوایی و فرایندی انگیزش وجود دارد که به مدیران برای انگیزش و رهبری کارکنان کمک می‌کند. رهبری علم و هنر نفوذ در دیگران به‌نحوی‌که آنها با میل و رضایت خود در جهت نیل به اهداف از قبل تعیین شده گام بردارند. رهبری فرایند نفوذ در یک گروه سازمان‌یافته، تعیین اهداف برای گروه و ترغیب گروه به‌منظور دستیابی به اهداف است. وظیفه رهبر نهادینه‌سازی ارزش‌ها، کار تیمی و بهبود عملکرد است. مدیر به‌عنوان رهبر به کارکنان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توانند در دستیابی به اهداف سازمانی نقش داشته باشند. رهبر اطلاعات و امکانات لازم را در اختیار کارکنان قرار می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند با انجام وظایف در بخش خود و هماهنگ با سایر بخش‌های سازمان برای دستیابی به اهداف سازمانی تلاش کنند.
۴. ارتباط عبارت است از فرایند انتقال پیام (اطلاعات، تجربیات، مهارت‌ها، عقاید، احساسات و اندیشه‌ها) از سوی فرستنده برای گیرنده با استفاده از علایم مناسب مشروط بر اینکه در گیرنده پیام مشابهت معنی بامعنی موردنظر فرستنده پیام ایجاد شود. سه نوع سبک ارتباطی تهاجمی (مغرور، عصبانی، زیاده‌خواه، بدون توجه به احساسات دیگران)، منفعل (ضعیف، بی‌قرار، در حال عذرخواهی، بدون تماس چشمی) و مثبت (صادق، قاطع، با اعتمادبه‌نفس، احترام برای دیگران، تماس چشمی) وجود دارد. مدیران و کارکنان سازمان‌های بهداشتی و درمانی بهتر است که از سبک ارتباطی مثبت استفاده کنند.
۵. یکی از نتایج منفی ارتباطات ضعیف در سازمان به‌وجودآمدن تعارض است. تعارض عدم توافق یا ناسازگاری بین دیدگاه‌ها، نظرات و رفتارهای افراد یا گروه‌ها است. تعارض نوعی تلاش آگاهانه توسط افراد یا گروه‌ها برای ممانعت از دستیابی افراد یا گروه‌های دیگر به اهداف آنها است. تعارض فرایندی است که بر اساس آن شخصی تلاش می‌کند تا مانع تحقق اهداف دیگران شود. تعارض در سازمان‌های بهداشتی و درمانی به دلایل مختلفی روی می‌دهد و نتایج مثبت و منفی برای آن‌ها دارد. مدیران سازمان‌های بهداشتی و درمانی باید روش‌های مدیریت تعارض را فراگیرند. مدیریت تعارض شامل افزایش یا کاهش تعارض است. مهارت‌های مدیریت تعارض کمک می‌کند جوی در سازمان ایجاد شود که بین مدیران و کارکنان اعتماد ایجاد شود و کارکنان به‌راحتی نظرات خود را بیان کنند. در نتیجه، در صورت به‌وجودآمدن تعارض، اقدامات اصلاحی به‌موقع به کار گرفته خواهد شد و اثرات نامطلوب تعارض کاهش می‌یابد. روش همکاری مناسب‌ترین روش برای حل تعارض در محیط کاری است.